TÜİK’in 2020 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçlarına göre Ankara nüfusu bir önceki yıla göre artış göstererek 5 milyon 663 bin 322 kişiye ulaştı. Kadın nüfus 2 milyon 857 bin 445 kişiye yükselirken, erkek nüfus 2 milyon 805 bin 877 kişiye yükseldi. Yani Ankara nüfusunun %50.45’ini kadınlar oluştururken, %49.54’ünü erkekler oluşturdu.
Yukarıda da görüldüğü üzere hem ülkenin hem de kentin nüfusunun cinsiyete göre neredeyse eşit bir dağılıma sahip olduğunu görüyoruz. Ancak bugün konumuz elbette Ankara. O zaman şu soruyu sormak gerekiyor. Nüfustaki eşit cinsiyet dağılımı şehrin hem genel hem yerel siyasetteki temsiliyetinde de geçerli mi? Bu yazıda Ankara’da hem genel hem yerel siyasi temsil birimlerini cinsiyet bazlı inceleyeceğiz.
1933 yılında kadınlar muhtar olarak seçilme hakkını kazandıkları zaman, Kazan köyünün muhtarlığını da kamuoyunda Satı Kadın olarak da tanınan, ancak daha sonralarda Mustafa Kemal’in ricasıyla ismini Hatı olarak değiştiren Hatı Çırpan kazanmıştı. Hatı Çırpan bununla da yetinmemiş, 1934 yılında kadınlar seçme seçilme hakkını kazandıktan sonraki ilk genel seçim olan 1935 Türkiye genel seçimlerinde milletvekili adayı oldu ve 8 Şubat 1935’te Ankara milletvekili olarak TBMM’ye girerek Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerinden biri oldu. Bundan 80 yıl önce bu konuda öncülük yapan bir şehir olan Ankara’da bugün durum nasıl gelin kısaca bir göz atalım.
Mecliste 585 milletvekili arasından 36’sı Ankara’yı temsil etmektedir. Partilere göre dağılıma baktığımızda 14 milletvekili ile en fazla vekil Adalet ve Kalkınma Partisi’ne aitken, onu 10 vekil ile Cumhuriyet Halk Partisi, 5 vekil ile Milliyetçi Hareket Partisi ve İyi Parti takip ederken, Büyük Birlik Partisi ve Halkların Demokratik Partisi de 1 milletvekili ile Ankara’yı temsil etmektedir. Öte yandan toplam 36 vekilin içinde sadece 8 kadın milletvekili Ankara’nın temsiliyetinde yer almaktadır.
Ankara’nın tek kadın belediye başkanı Akyurt’ta
Genel siyasete göz attıktan sonra şimdi bir de yerel siyasete göz atalım. Ankara Büyükşehir Belediyesi meclisini incelediğimizde de tablo genel siyasetten pek farklı değil ne yazık ki. Hatta daha kötü bile denebilir. Ankara Büyükşehir Belediyesi internet adresindeki bilgilere göre 25 ilçe belediyesinden sadece 1 tanesinin belediye başkanı kadın, Akyurt Belediye Başkanı: Hilal Ayık.
Büyükşehir Belediye Meclisinde kadının adı yok
Yine Ankara Büyükşehir Belediye Meclisini üyeleri bazında incelediğimizde de tablo değişmiyor. Ankara Büyükşehir Belediyesi internet adresine göre 25 ilçeden toplam 146 üyeye sahip olan meclisteki kadın üye sayısı sadece 13. Bir diğer deyişle Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclis üyelerinin sadece %8.9’u kadın.
Meclis üyeleri ilçe ilçe incelendiğinde ise 25 ilçe belediyesinin 14 tanesinde (Ayaş, Bala, Beypazarı, Çamlıdere, Elmadağ, Etimesgut, Evren, Gölbaşı, Güdül, Haymana, Kalecik, Mamak ve Nallıhan ve Kızılcahamam) kadın belediye meclisi üyesi olmadığını görülüyor.
Partiler bazında incelediğimizde de 13 kadın belediye meclisi üyesinin 10 tanesinin Adalet ve Kalkınma Partisi’nden (%11.36), 1 tanesinin Cumhuriyet Halk Partisi’nden (%3.57), 1 tanesinin Milliyetçi Hareket Partisi’nden (%5.56) ve 1 tane kadın üyenin de bağımsız olduğunu görüyoruz.
İlçe belediyelerinde Çankaya önde
İlçe belediyelerinin meclisleri de incelendiğinde genel anlamda yazının başında bahsedilen eşit dağılımın sağlanamadığını görüyoruz. Bala ve Şereflikoçhisar ilçelerinin internet sitelerinde bilgi mevcut olmadığından 23 ilçenin belediye meclisi üyelerini incelediğimizde toplam 599 üyenin sadece 84 tanesinin (%14.02) kadın olduğunu görüyoruz. Öte yandan bilgileri mevcut 23 ilçeye baktığımızda sadece üç ilçe hariç (Ayaş, Güdül ve Kızılcahamam) yirmi tane ilçede kadın üyenin bulduğunu söyleyebiliriz. Sayısal anlamda en fazla kadın meclis üyesine sahip ilçe 12 üye ile Çankaya olurken, Çamlıdere, Elmadağ, Haymana, Kalecik ve Kahramankazan ilçelerinde sadece bir kadın meclis üyesi bulunmaktadır. Meclis gruplarındaki toplam meclis üyesine oranladığımızda da meclisinin %25.53’ü kadın üyelerden oluşan Çankaya ilçesi bu anlamda da birinci sırada yer almaktadır.
Sonuç olarak Ankara’nın politik temsil noktalarındaki temsil dağılımının şehirdeki nüfus dağılımının yansıtmadığını, kadınların hak ettiğinden daha düşük bir seviyede yer aldığını görüyoruz. Umarım en yakın zamanda bu durum tüm siyasi partiler için bir değişim gösterir.
Yazar Hakkında
Orta Doğu Teknik Üniversitesi İstatistik Bölümü Araştırma Görevlisi