Ayrancım Gazetesi 39. Sayı: AOÇ 100 yaşında yağmaya direniyor
Gazi Paşa’nın, devrimin bazı kritik dönemeçlerini biçimlendirdiği bilgin dost sofralarıyla Merkez Lokantası 1930’lu yıllarda lokanta haline getirilmiş ve damak çatlatan lezzetlerle Atatürk’ten sonra da uzun yıllar Başkentin kalbinin attığı mekânlar arasında yer almıştı. Artık ne AOÇ, ne de Merkez Lokantası var!
Farklı dönemlerde belediye, bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarınca alınan kararlar; koruma statülerine rağmen AOÇ alanının parçalanmasına, işlevsel süreksizliğine ve plan bütünlüğünün zayıflamasına yol açmıştır. Yöneten değişse de yönetim anlayışı değişmedikçe talan devam etmektedir.
Mekanlar basitçe sadece işlevlerine göre planlanmaz; kentsel tasarım ve planlama ile dokunduğunuz mekanlar orada yaşayan insanları şekillendirir. Tasarım bir hayat görüşüdür, bir yaşam tarzı verir. Erken Cumhuriyet ve sonraki dönemde sadece bir üretim değil, bir yaşam biçimi inşa ediliyordu.
Atatürk’ün 1925’te başlattığı tarım hamlesi, AOÇ ve diğer çiftliklerle Ankara’nın kaderini değiştirdi. Modern üretim, doğrudan satış ve sanayi yatırımlarıyla kentin iaşesini çözen bu tesisler, Türkiye tarımına yön veren örnek kurumlar oldu.
Cumhuriyet fikri bir bütündür. O fikrin daha kuvvetli hale gelebilmesi önce Köy Enstitüleri sonra da Atatürk’ün dişiyle tırnağıyla yoktan var ettiği çiftlikler ve bunun simgesi Atatürk Orman Çiftliği ile mümkün oldu. Şimdi bunlar birer birer yok ediliyor. Unutmayalım ki, Atatürk Orman Çiftliği’nin sonu, Cumhuriyet’in de sonu olur.
AOÇ, yalnızca ekonomik bir girişim değil; devlet çiftlikleri modeliyle toplumsal dönüşümün aracı ve Cumhuriyet’in bağımsızlıkçı ekonomi-politik hattının simgesidir. AOÇ’deki yıkım, tek bir siyasi döneme indirgenemeyecek bir süreçtir ve hedefi Atatürk’ün kurduğu modelin belleklerden silinmesinin de ötesinde Cumhuriyete ve onun toplum tasavvuruna ilişkin gözle görülecek de bir simge kalmamasıdır.
